هم‌زمان با روی کار آمدن ترکمن‌های سلجوقی (۵۱۱ ق.) و پادشاهی سلطان سنجر برای اولین بار ایالتی به نام کردستان در محدوده ایالت جبال (کوهستان) ایران تأسیس گردید و نام کردستان برای نخستین بار ساخته و استفاده شد. این نام در منابع تاریخی از سال ۱۱۵۰ میلادی برای محدوده‌ای در غرب خاورمیانه آن زمان کاربرد داشته‌است.

تمام سرزمین کردنشین امروزی از دوران امپراتوری ماد به بعد تا سال ۱۵۱۴ میلادی یکی از ایالات ایران بود. مردم کرد اقوام ایرانی‌تباری هستند که در سراسر ایران و نیز در بخش‌های دیگری از خاورمیانه و آسیای مرکزی زندگی می‌کنند. کردها دارای تاریخ مشترک با دیگر ایرانیان هستند و به گویش‌ها و لهجه‌های زبان کردی سخن می‌گویند.

تاریخ مشترک کردها با ترک ها پس از جنگ چالدران و پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی با ترک ها و عرب ها و ایرانیان ادامه یافت. بخش عمده سرزمین کردستان بر اثر حمله امپراتوری عثمانی به ایران در جنگ چالدران در سال ۱۵۱۴ میلادی از ایران جدا گردید، و امروزه به نام کردستان ترکیه، کردستان عراق و کردستان سوریه ضمیمه خاک کشورهای ترکیه، عراق و سوریه گردیده‌اند. پس از جنگ چالدران نیز مناطق جدا شده بارها بین ایران و عثمانی دست به دست شده‌اند.

امپراتوری عثمانی سالها بر بخش جدا شده سرزمین کردستان از ایران، فرمان‌راند تا اینکه با پایان جنگ جهانی اول و نابودی امپراتوری عثمانی متصرفات آن: سرزمین کردستان، سرزمین‌های عربی، آسیای کوچک و بالکان به دست پیروزمندان جنگ جهانی اول، انگلستان و فرانسه تقسیم گردیدند.

امروز کردستان را اغلب با عنوان جمع مناطفی با اکثریت قومی کرد توصیف می‌کنند. جمعیت امروزی کُردها حدود ۲۸ میلیون نفر تخمین زده می‌شود. این منطقه حدوداً ۱۹۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد.

در بین جاذبه‌های فراوان کردستان، دریاچهٔ زریبار به عنوان بزرگترین چشمهٔ آب شیرین دنیا از زیبایی خاصی برخوردار است. دریاچهٔ زریبار یا به عبارت بهتر تالاب آب شیرین زریبار، دریاچه ایی با آب شیرین و از نوع دریاچه‌های زمین ساختی «تکنونیکی» است و به دورهٔ سوم زمین‌شناسی «سنوزوئیک» بر می‌گردد. این دریاچه با جاذبهٔ منحصر به فرد، مهم‌ترین تالاب استان به شمار می‌رود. دریاچهٔ زریبار در فاصلهٔ ۲ کیلومتری شمال‌غربی شهر مریوان و در ارتفاع ۱۲۸۵ متری از سطح دریا و در طول جغرافیایی ′۸°۴۶ و عرض جغرافیایی ′۳۲°۳۵ قرار گرفته است که شرق و غرب آن را دو رشته کوه پوشیده از جنگل‌های بلوط و مازو در بر گرفته است. در شمال و جنوب آن نیز، دشت‌های سرسبز بیلو و مریوان واقع شده‌اند.

از لحاظ دیرینگی شهر کرمانشاه دارای صدها آثار در فهرست میراث فرهنگی ایران و در سازمان جهانی میراث فرهنگی به ثبت رسیده‌اند. غار کَرَفتو (به کردی: ئه‌شکه‌وتی که‌ره‌فتوو، Eşkewti Kereftû)، غاری است که در ۳۱ کیلومتری شمال غرب شهر دیواندره در استان کردستان ایران قرار گرفته‌است. این غار، یک غار آهکی است که در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته‌است. بخش‌هایی از این غار، دست‌کَند است و کتیبه‌هایی از دوران پیش از تاریخ دارد. آثار تاریخی موجود در این غار مربوط به سده ۳ هستند. این غار، در بخش کرفتو از توابع دیواندره واقع شده و در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شمارهٔ ثبت ۳۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.کتیبه‌ای یونانی بر سردر یکی از اتاق‌های طبقهٔ سوم این غار وجود دارد که از این غار به عنوان معبد هراکلس نام برده‌است.

همچنین آثار تاریخی شهرستان بوکان از جمله غار آبی قلایچی و تپهٔ باستانی قلایچی که به عقیدهٔ بسیاری از مورخان و باستان شناسان ایرانی و خارجی ۳٬۰۰۰ سال قدمت دارد و پایتخت حکومت ماننایی‌ها بوده است.